terug naar overzicht

Hoe kinderen en ik de klas én onszelf (her)ontdekken via het boek “How to be an explorer of the world”

21 november 2013

Gastblog door Annemarie Roël-Looijenga, leerkracht Christelijke Montessori School Den Haag (groep 1-2) en onderzoeker Wetenschapsknooppunt Delft

Zelf ook aan de slag met de opdrachten uit “How to be an explorer of the world” Bekijk dit lesboekje voor tips, opdrachten en inspiratie: Kijken als een kunstenaar

4 juni 2013

exploreroftheworldIk kocht het boek ‘How to ben an expolorer of the world’ van Keri Smith voor mijzelf, maar ontdekte al gauw verschillende ‘ontdekkingsreizen’ die niet alleen mij veel plezier gaven, maar mij ook heel leuk leken voor de kinderen in mijn klas (4-6 jaar). Ik nam het boek mee naar school en probeerde in een kringgesprek een ontdekkingsreis uit die Keri de naam ‘Waar je nu zit’ heeft gegeven.

Kijk eens om je heen
Ik gaf als opdracht: “Kijk rustig om je heen en noem -als ik je naam zeg- één ding, dat je nog niet eerder hebt gezien.” De kinderen waren geboeid door de opdracht en wisten allemaal iets te noemen. Gaatjes in het plafond, dingetjes op de vloer, doppen in de stopcontacten enzovoort. Wat mij opviel was dat het de leerlingen weinig moeite kostte om geconcentreerd naar elkaar te luisteren.

Vanwege het succes gebruikte ik het bewust kijken om alle voorkomende problemen in de klas op te lossen. Ik deed dit een hele week lang. Bijvoorbeeld bij storend gedrag van één of meer leerlingen zei ik tegen de hele klas: “Kijk eens om je heen; wie gedraagt zich zoals we hebben afgesproken wat fijn is voor de hele klas?” Meestal gingen degenen die het storend gedrag vertoonden dan gelijk het gedrag van de ‘goeden’ kopiëren. Anders gingen ze dat doen als we alles wat fijn is voor jezelf én de ander, en op dat moment te zien was, benoemden. Dat kon zijn; zachtjes praten, je spullen netjes bij je in de buurt neerzetten, eerst opruimen voor je wat anders pakt, om je heen kijken voor je wild gaat zwaaien en iemand pijn doet.

Waarin ben jij een kunstenaar?
De week daarop las ik de kinderen een gedeelte uit “The Explorer of the World” voor waar Corita Kent het creatieve proces als volgt beschrijft:

  • Een kunstenaar verveelt zich nooit.
  • Hij/zij onderzoekt en bewaart alles.
  • Hij/zij verwerpt niets en stelt zich kritiekloos op.
  • Als hij/zij op een probleem stuit, doorzoekt ze alles wat verzameld is en bekijkt wat in deze situatie van pas kan komen. Daar wordt een andere invulling aan gegeven en zo komt voor alles een nieuwe oplossing.

Ik verbond die beschrijving aan het ‘anders kijken’ van de week daarvoor en zei “Je bent ergens een kunstenaar in, als je heel goed ziet hoe iets moet en/of er heel veel van af weet en er veel aan kan zien.” Daarop was de opdracht aan elk kind om in het kringgesprek te vertellen “waar jij een echte kunstenaar in bent.” Weer waren de kinderen heel geboeid en hadden allemaal iets te vertellen. Vaak noemden ze hobby’s, zoals paarden, hutten bouwen, tekenen, maar ook gedrag in de klas, zoals opruimen, een ander kind helpen of gedrag thuis, tafeldekken, mijn broertje troosten. Nu we hadden gedefinieerd wat een echte kunstenaar kenmerkt, konden we het proberen toe te passen op situaties, waarin we nog niet zo goed wisten hoe het op te lossen.

Sinds die tijd zeg ik tegen kinderen, die zeggen “Ik weet niet wat ik moet doen.” of “Juf, ik verveel me.” “Een echte kunstenaar vindt een oplossing voor dat probleem. Kijk eens goed rond in de klas en naar wat andere kinderen doen en kies dan iets.”

Als kinderen dan iets gekozen hebben en niet goed weten hoe ze iets moeten doen, kunnen ze kijken bij een ander kind dat hetzelfde aan het doen is of een ander vragen het voor te doen en dan goed kijken hoe zij het doen, zodat ze het na kunnen doen. Over het algemeen is het probleem van verveling dan opgelost.

Ontdekkingstocht ‘Eén ding’
Pas ben ik nog een stapje verder gegaan en heb ontdekkingstocht nr. 10: ‘Eén ding’, die het vervelen behandelt en “oplost”, voorgelezen. Je moet dan een tijdje naar de bovenkant van een voorwerp kijken en vervolgens naar de onderkant. Als het kijken je verveelt na een paar tellen, moet je proberen 2 x zo lang te kijken. Als het je dan nog steeds verveelt, verdubbel je weer de tijd, totdat het kijken niet meer verveelt en je steeds nieuwe dingen gaat ontdekken.

Pen fotoIk heb het aansluitend demonstratief uitgeprobeerd; met een pen die ik als souvenir van een kind uit Amerika had gekregen. Ik pakte de pen en zei: “de pen uit Amerika. Nu eerst de bovenkant bekijken. Oh ja, de space-shuttle. Die heb ik al een keer gezien, saai… Dus ik moet langer kijken tot de saaiheid over is. Oh, nou zie ik de Amerikaanse vlag. Ik zie ook raampjes voor de piloot. Helemaal niet saai meer! Nu de onderkant bekijken. Oh ja, daar kan ik mee schrijven. Dat weet ik nu wel; saai. Langer kijken.. Oh, ik zie letters, “California ScienCenter”. En ik zie een gouden punt, terwijl de rest zwart is. Ik zie steeds meer dingen. Wat zou er gebeuren als ik aan de space-shuttle draai?”
De kinderen waren heel erg stil; ik weet niet of ze het zo leuk vonden.
Hoe het verder zal uitwerken…., dat weet ik op dit moment nog niet. Wat ik wel weet dat dingen in mijn klas veel beter zijn gaan lopen; de kinderen lossen meer dingen zelf op!

11 juni 2013

Twee weken na deze ontdekkingstocht “Eén ding” bleek dat de kinderen zo stil waren, omdat ze onder de indruk waren en het idee heel intrigerend vonden. Er was namelijk een verhaal dat ging over kleine verschillen tussen mensen. Dat werd uitgebeeld in een illustratie met een heleboel vissen erop, die op het eerste gezicht allemaal hetzelfde waren. Bij langer kijken bleken ze allemaal verschillend te zijn. De kinderen hadden het snel door en gingen uit zichzelf steeds nauwkeuriger kijken. Ze noemden hierbij ook de ontdekkingstocht “Eén ding” waarin ze hadden geleerd om verveling op te lossen door langer naar iets te kijken.

28 juni 2013

foto 1Het valt op dat de kinderen in mijn klas en masse geometrische figuren maken met behulp van de metalen inlegfiguren, terwijl ik hier niet recent een groepsles mee heb gegeven. Uiteraard geef ik als ze er mee bezig zijn waar nodig een individueel lesje over het invullen met lijnen. De kinderen kijken bij elkaar en proberen steeds nieuwe samengestelde figuren uit te vinden. Het invullen met lijnen gaat rustig en nauwkeurig met goed bij elkaar uitgezochte kleuren.

5 juli 2013

AM 1Gisteren hadden we een ochtend in het teken van zee, zand en water. Bij de laatste activiteit was het de bedoeling dat we een film over “de mooiste vis van de zee” gingen kijken en als er tijd over was een kleurplaat over het onderwerp kleuren. Omdat ik altijd alles democratisch doe, liet ik de kinderen kiezen en 26 van de 27 kozen: ….. kleuren. En dat deden ze mooi, met veel oog voor detail en zonder haast. Behalve één (snel snel krassen krassen) en die ene die niet wilde kleuren (die las een boek). Aan de film zijn we niet meer toe gekomen.

15 juli 2013

De moeder van een kind in mijn klas meldt dat ze steeds zekerder gaat weten dat haar zoon later architect wordt. Zij heeft gezien dat haar kind geregeld muren in huis goed bekijkt en zich afvraagt hoe die er uit zouden zien als ze anders geplaatst zouden zijn. Hij let dan vooral op lichtinval en dergelijke. (Recent hadden we in de klas heel bijzondere schaduwen op de muren, omdat de ramen beschilderd waren). Ik vertelde moeder dat we de laatste tijd in de klas veel van dergelijke kijk-oefeningen doen.

 

Annemarie Roël-Looijenga

 

Tags: Ideeën bedenken, Onderzoekend leren, Creatieve denktechnieken