terug naar overzicht

Spelen met techniek en theater

20 mei 2016

In deze gastblog door Erwin Groenenberg (docent natuur en techniek Pabo Thomas More Hogeschool) een mooi voorbeeld van hoe je wetenschap, techniek en kunst met elkaar kunt combineren.

Hoe combineer je wetenschap, techniek en kunst met elkaar. Deze vraag heeft mij en collega-docenten op Thomas More Hogeschool bezig gehouden. Dat de verbindende factor lag in het creatief denken leek voor de hand te liggen, maar in eerste instantie kwamen we er niet goed uit. Het antwoord lag in de missie van de Hogeschool: het opleiden van leerkrachten tot professionals die van leerlingen levenskunstenaars kunnen maken. Kinderen die hun eigen leven vormgeven. Zelfstandig eigen wegen bewandelen, richtlijnen meekrijgen, maar zelf keuzes maken. Kinderen dus die zich verwonderen en creatief denken; kinderen die geen marionet zijn.

Eerste ideeën

In het project wilden we drie vakken combineren: beeldende vorming, drama, natuur en techniek. Creatief denken zagen we als verbindende factor. Mijn collega beeldende vorming had het over verftechnieken of technieken voor textiele werkvormen. Vanuit drama kwam al gauw het geluid dat je bij speltechnieken en grimetechnieken hebt. Als natuuronderwijsdocent dacht ik veel meer te kunnen vinden in de techniek van hijsmechanismen, licht en geluid. Maar hoe paste kunst daar dan weer in?

IMG_0881_bewerktPoppentheater

De oplossing kwam toen we vanuit levenskunst gingen denken. Kinderen van jong tot oud leren enorm veel door te spelen. Voordoen en nadoen. Ze lachen om grappen en absurde situaties. Ze kunnen verdrinken in mooie verhalen over sprookjeswerelden en ze kunnen ademloos worden opgenomen in het verhaal gespeeld in een poppentheater. Dat moeten onze studenten, toekomstige leerkrachten ook kunnen. Kinderen laten verdrinken in een poppentheater.

Verbeelden

Het beeld hoe we wetenschap, techniek en kunst met elkaar konden verbinden kreeg langzaam vorm. Toekomstige leerkrachten die poppen ontwerpen, decors bouwen, onderzoeken hoe verbindingen het beste kunnen worden gemaakt. Onderzoeken en testen hoe verhalen vertaald kunnen worden naar poppenspel. Het leek ons mogelijk dat onze studenten producten konden maken waarbij techniek noodzakelijk is voor het vormen van de verbeelding. Immers de bijzondere poppen en het echte bewegen zorgen voor meer inleven bij de kinderen. De drie vakken werden via verbeelden en ontwerpen op een natuurlijke manier geïntegreerd.

Van stopmotion tot stokpop

Stopmotion

Studenten werken aan hun stopmotionfilmpje

Met docenten vanuit verschillende disciplines hebben we werkbladen gemaakt voor:

Een stokpoppentheater, schimmenspel, handpoppen, stopmotionfilmpjes en natuurlijk een marionettentheater. Elke theatervorm had zijn eigen techniek. Bij de ene draaide het om stabiliteit, het andere poppentheater speelde in op de lichtval, terwijl beweging bij een andere weer belangrijk was. De werkbladen van elke theatervorm hebben we  een zelfde opbouw gegeven bestaande uit: benodigdheden; een pakkende inleiding; schriftelijke werk; kennis en vaardigheden, wat moet je weten; presentatie; naslagwerken; tijdsplanning; mededelingenbord en integraties.

Zelfstandig en in vrijheid exploreren

De inleiding gaf inzicht in de kunstvorm en de technische hoogstandjes. Het prikkelde de studenten om zich te verdiepen in de materie, om op onderzoek uit te gaan en zo eerst te divergeren. Door op te schrijven wat er als schriftelijk werk van de studenten verwacht werd kregen ze een beeld van de voorwaarden waaraan hun verhaal moest voldoen. De doelen hebben we vastgelegd in het kopje kennis en vaardigheden. Zo had elk onderdeel van het instructieblad zijn eigen doel en zorgden wij ervoor dat de studenten allemaal goed geïnformeerd en zelfstandig aan het werk konden.

De beschrijvingen lieten de studenten vrij in de keuzes die ze maakten. Ook het verhaal lag niet vast. Elk groepje had de keuze uit een sprookje dat ze naar eigen inzicht konden aanpassen. Het werkblad werd afgesloten met een lijst met bronnen die te raadplegen waren zodat de studenten inzicht kregen in het ontwikkelproces.

Via trial-en-error naar bijzondere poppen

IMG_0807_bewerktDe opzet die we hadden gekozen werkte. De vrijheid die wij geboden hadden werd dankbaar opgepakt. Na wat leeswerk werd al snel gezocht naar het noodzakelijke materiaal. Wij hadden graag gezien dat een ontwerp werd getekend en doordacht, maar zo snel mogelijk resultaten zien en poppen maken sprak de studenten meer aan. Door trial en error werden echt hele bijzondere poppen gemaakt. De een is natuurlijk beter gelukt dan de ander. Sommige stokpoppen waren bijna niet te tillen. Bij de handpoppen was het een kunst om zelf niet in beeld te zijn. De juiste timing en de vertaling kunnen maken van je einddoel in kleine bewegingen speelde bij de stopmotion filmpjes een grote rol. In het schimmenspel werd duidelijk wat het effect was van de afstand van het voorwerp tot de lichtbron. En de grootste moeilijkheid van de marionettenpoppen was -naast het niet in de knoop laten raken van de draden- het op een natuurlijke manier laten bewegen van de poppen. Maar na drie dagen hard werken hebben we in groepen kunnen kijken naar de verschillende poppentheaters.

Effect op studenten

Spelen met poppen en techniek lijkt niet voor iedereen geschikt en dat dacht niet alleen ik. Sommige studenten begonnen duidelijk met tegenzin aan de opdracht. Eenmaal bezig zag je talenten naar voren komen. De een is beter in het coördineren. Een ander ziet mogelijkheden in materialen en een derde kan goed een 2D beeld in 3D omzetten. Belangrijk voor ons was natuurlijk dat studenten konden ervaren hoe het is omonderzoekend en ontwerpend te leren. Op welke manier je vakken kunt integreren. En daarin zijn we volgens mij prima geslaagd. Zonder te benoemen dat het ging om onderzoekend en ontwerpen leren vertelden studenten dat ze hadden ontdekt op welke manier je met onderzoek en ontwerp bezig kunt zijn. We hebben er nu al zin in om komend jaar opnieuw met het project aan de slag te gaan.

IMG_0872_bewerkt